Programma del Corso
FARMACO NATURALE. Le piante quali fonti rinnovabili di farmaci di origine naturale. Piante medicinali e piante officinali. I sistemi tassonomici: taxa e nomenclatura. Fonti della letteratura scientifica inerente le piante medicinali e strategie di ricerca bibliografica.
PRODUZIONE DI FARMACI DA FONTI VEGETALI. Coltivazione, propagazione, riproduzione, raccolta, conservazione e trasformazione di piante medicinali ed officinali. Fattori che influenzano la qualità delle piante medicinali e delle droghe vegetali. Principali tecniche relative alla produzione in vitro di metaboliti secondari di interesse farmaceutico. Metodologie di estrazione di molecole farmacologicamente attive da piante medicinali.
FARMACOPEA. Metodi analitici riportati nella Farmacopea Europea per l’identificazione ed il controllo di qualità di droghe vegetali.
PRINCIPALI CLASSI DI FARMACI DI ORIGINE VEGETALE.
Metaboliti secondari derivanti dall’acido shikimico. Acido gallico e tannini, fenilpropanoidi.
Metaboliti secondari derivanti dall’acetato. Polichetidi: composti antracenici, aflatossine, flavonoidi, stirilpironi. Terpeoidi: emiterpeni, monoterpeni, iridoidi, sesquiterpeni, diterpeni, sesteterpeni, triterpeni, steroidi, tertraterpeni, terpenoidi superiori.
Alcaloidi derivati dall’ornitina, dalla lisina, dall’acido nicotinico, dalla tirosina, dal triptofano, dall’acido antranilico, dall’istidina, da reazioni di amminazione.
PRINCIPALI FONTI DI FARMACI DI ORIGINE VEGETALE.
MYCOTA. ASCOMYCETES. Trichocomaceae: Aspergillus sp.; Clavicipetaceae: Claviceps purpurea. BASIDIOMYCETES. Tricholomataceae: Clitocybe sp.; Strophariaceae: Psilocybe sp., Stropharia sp., Conocybe sp., Inocybe sp.
SPERMATOPHYTA.
GYMNOSPERMAE. Ginkgoaceae: Ginkgo biloba; Taxaceae: Taxus sp.; Ephedraceae: Ephedra sp.
ANGIOSPERMAE O MAGNOLIOPHYTA.
MAGNOLIOPSIDA. Lauraceae: Cinnamomum sp.; Piperaceae: Piper sp.; Illiciaceae: Illicium sp.; Ranunculaceae: Aconitum napellus, Hydrastis canadensis; Berberidaceae: Podophyllum peltatum; Menispermaceae: Chondrodendron tomentosum; Papaveraceae: Papaver sp., Eschcholtzia californica; Hamamelidaceae: Hamamelis virginiana; Cannabaceae: Cannabis sativa; Cactaceae: Lophophora williamsii; Polygonaceae: Rheum sp.; Theaceae: Camellia sp.; Clusiaceae: Hypericum perforatum; Sterculiaceae: Cola sp., Theobroma cacao; Caricaceae: Carica papaya; Ericaceae: Vaccinium sp.; Rosaceae: Prunus sp., Quillaja saponaria; Mimosaceae: Acacia sp. ; Caesalpiniaceae: Cassia sp.; Fabaceae: Glycine sp., Cytisus scoparius, Physostigma venenosum, Myroxylon sp.; ; Myrtaceae: Eucalyptus globulus; Nyssaceae: Camptotheca acuminata; Euphorbiaceae: Ricinus communis, Manihot utilissima; Rhamnaceae: Frangula alnus, Rhamnus sp.; Erythroxylaceae: Erythroxylon coca; Hippocastanaceae: Aesculus hippocastanum; Burseraceae: Boswellia sp., Commiphora sp. ; Rutaceae: Citrus sp., Pilocarpus sp.; Araliaceae: Panax sp.; Apiaceae: Ammi sp., Pimpinella anisum; Loganiaceae: Strychnos sp.; Gentianaceae: Gentiana sp. ; Apocynaceae: Strophanthus sp., Rauwolfia sp., Vinca sp., Catharanthus roseus; Solanaceae: Atropa belladonna, Datura sp., Hyoscyamus sp., Capsicum sp. ; Lamiaceae: Salvia sp.; Oleaceae: Fraxinus sp.; Scrophulariaceae: Digitalis sp.; Pedaliaceae: Harpagophytum procumbens; Rubiaceae: Cinchona sp., Cephaelis sp., Coffea sp.; Valerianaceae: Valeriana sp.; Asteraceae: Chamaemelum nobile, Chamomilla recutita, Artemisia sp.
LILIOPSIDA. Arecaceae: Areca catechu, Cocos nucifera; Poaceae: Zea mays; Liliaceae: Colchicum autumnale, Drimia sp., Convallaria majalis, Galanthus nivalis; Iridaceae: Crocus sativus; Aloëaceae: Aloë sp.; Dioscoreaceae: Dioscorea.
Course Syllabus
NATURAL DRUG. Plant as renewable sources of natural drugs. Medicinal and officinal plants. Taxonomic systems: taxa and nomenclature. Sources of scientific literature concerning the medicinal plants and literature search strategies.
DRUGS PRODUCTION BY VEGETABLE SOURCES. Crop, propagation, reproduction, collected, conservation and transformation of medicinal and officinal plants. Factors that influence the quality of medicinal plants and plant drugs. Main methodologies for in vitro production of biologically active secondary metabolites. Extraction methodologies of pharmacologically active molecules from medicinal plants.
PHARMACOPOEIA. Analytical methods reported in the European Pharmacopoeia for the identification and quality control of plant drugs.
MAIN CLASSES OF NATURAL DRUGS.
Secondary metabolites derived from the shikimate. Gallic acid and tannins, phenylpropanoids.
Secondary metabolites derived from the acetate. Polyketides: anthraquinones, aflatoxins, flavonoids, styrylpyrones. Terpenoids: hemiterpenes, monoterpenes, iridoids, sesquiterpenes, diterpenes, sesterterpenes, triterpenes, steroids, tetraterpenes higher terpenoids.
Alkaloids derived from ornithine, from lysine, from nicotinic acid, from tyrosine, from tryptophan, from anthranilic acid, from histidine, by amination reactions.
MAIN SOURCES OF NATURAL DRUGS.
MYCOTA. ASCOMYCETES. Trichocomaceae: Aspergillus sp.; Clavicipetaceae: Claviceps purpurea. BASIDIOMYCETES. Tricholomataceae: Clitocybe sp.; Strophariaceae: Psilocybe sp., Stropharia sp., Conocybe sp., Inocybe sp.
SPERMATOPHYTA.
GYMNOSPERMAE. Ginkgoaceae: Ginkgo biloba; Taxaceae: Taxus sp.; Ephedraceae: Ephedra sp.
ANGIOSPERMAE O MAGNOLIOPHYTA.
MAGNOLIOPSIDA. Lauraceae: Cinnamomum sp.; Piperaceae: Piper sp.; Illiciaceae: Illicium sp.; Ranunculaceae: Aconitum napellus, Hydrastis canadensis; Berberidaceae: Podophyllum peltatum; Menispermaceae: Chondrodendron tomentosum; Papaveraceae: Papaver sp., Eschcholtzia californica; Hamamelidaceae: Hamamelis virginiana; Cannabaceae: Cannabis sativa; Cactaceae: Lophophora williamsii; Polygonaceae: Rheum sp.; Theaceae: Camellia sp.; Clusiaceae: Hypericum perforatum; Sterculiaceae: Cola sp., Theobroma cacao; Caricaceae: Carica papaya; Ericaceae: Vaccinium sp.; Rosaceae: Prunus sp., Quillaja saponaria; Mimosaceae: Acacia sp. ; Caesalpiniaceae: Cassia sp.; Fabaceae: Glycine sp., Cytisus scoparius, Physostigma venenosum, Myroxylon sp.; ; Myrtaceae: Eucalyptus globulus; Nyssaceae: Camptotheca acuminata; Euphorbiaceae: Ricinus communis, Manihot utilissima; Rhamnaceae: Frangula alnus, Rhamnus sp.; Erythroxylaceae: Erythroxylon coca; Hippocastanaceae: Aesculus hippocastanum; Burseraceae: Boswellia sp., Commiphora sp. ; Rutaceae: Citrus sp., Pilocarpus sp.; Araliaceae: Panax sp.; Apiaceae: Ammi sp., Pimpinella anisum; Loganiaceae: Strychnos sp.; Gentianaceae: Gentiana sp. ; Apocynaceae: Strophanthus sp., Rauwolfia sp., Vinca sp., Catharanthus roseus; Solanaceae: Atropa belladonna, Datura sp., Hyoscyamus sp., Capsicum sp. ; Lamiaceae: Salvia sp.; Oleaceae: Fraxinus sp.; Scrophulariaceae: Digitalis sp.; Pedaliaceae: Harpagophytum procumbens; Rubiaceae: Cinchona sp., Cephaelis sp., Coffea sp.; Valerianaceae: Valeriana sp.; Asteraceae: Chamaemelum nobile, Chamomilla recutita, Artemisia sp.
LILIOPSIDA. Arecaceae: Areca catechu, Cocos nucifera; Poaceae: Zea mays; Liliaceae: Colchicum autumnale, Drimia sp., Convallaria majalis, Galanthus nivalis; Iridaceae: Crocus sativus; Aloëaceae: Aloë sp.; Dioscoreaceae: Dioscorea.